امروزه روش‌های نمونه‌گیری آماری در صنعت، تجارت، نظرخواهي‌هاي عمومي، تحقیقات بازاريابي، كنترل كيفيت، امور بهداشتي و همه زمينه‌هاي ديگر پژوهشي به كار مي‌روند و روز به روز در جهت دقيقتر شدن برآوردها پيشرفت مي‌كنند.
در بسياري از كشورها معمولاً ميزان محبوبيت نامزدهاي رياست جمهوري را قبل از انجام انتخابات به صورت تقريبي تخمين مي‌زنند.
براي اين اندازه‌گيري تعدادي از رأي‌دهندگان را با روش مشخص بر ميگزينند و با سوال و نظر‌خواهي از آنان درصد موافقين هر نامزد را به عنوان برآورد ميزان محبوبيت آنها اعلام مي‌كند. فرآيند انتخاب اين تعداد كه آنها را نمونه مي‌نامند و استنباط مشخصه‌هاي جامعه‌اي كه نمونه را از آن انتخاب كرده‌اند فرآيندي است كه همه روزه در تمام فعاليت‌ها از آن بهره مي‌گيريم.
در بسياري از موارد به علت هزينه‌های بالاي كنترل با سرشماري تمام جامعه مي‌بايست از تكنيك‌هاي رايج نمونه‌گيري استفاده نمود. با گذر از تاريخ در مي‌يابيم كه حتي در قرن هجدهم “مسانس” و “موهر” با استفاده از نسبت ساكنين بخش‌هاي نمونه و تعداد زاد و مرگ‌ها براي جمعيت كشور فرانسه بر‌آوردي به‌دست آوردند. در سال ۱۸۰۰ ميلادي “سرفردريك مورتون” تعداد ساكنين بريتانيا را حدود ۹ ميليون نفر برآورد كرد كه نتايج سرشماري يك سال بعد در بريتانيا اين نتايج را تصديق نمود. در ادامه اين مطلب از روش‌هاي مختلف نمونه‌گيري صحبت مي‌كنيم، روش‌هايي كه دقت مورد نظر ما را براي برآورد مشخصه هاي يك جامعه با حداقل هزينه تامين مي‌كند و هنگامي كه بودجه معيني براي نمونه‌گيري داريم حداكثر دقت را براي برآورده كردن مشخصه‌هاي مجهول فراهم مي‌‌‌‌‌نمايد.
به‌طور كلي دو روش نمونه‌گيري وجود دارد:
اين روش اولين بار توسط دمينگ در سال ۱۹۵۰ نام‌گذاري شد.
در نمونه‌گيري احتمالي، هر واحد نمونه با احتمال مشخص از جامعه استخراج مي‌شود.
اين‌گونه نمونه‌گيري‌ها عمدتاً نمونه‌گيري‌هاي مبتني بر قضاوت و نمونه‌گيري سهميه‌اي هستند.
نمونه‌گيري مبتني بر قضاوت، فرآيندي است كه در آن يك فرد خبره از روي قضاوت شهودي و مهارت حرفهاي خود، واحدهاي نمونه را بر ميگزينند.
بديهي است چون به انتخاب هر واحد منتخب، احتمالي را تخصيص نمي‌دهند تهيه حكمي احتمالاتي درباره دقت برآوردها ميسر نيست.
نمونه‌گيري سهميه‌اي نوعي متداول از نمونه‌گيري مبتني بر قضاوت است.
ممكن است براي تعيين ميانگين قد دانش آموزان سال اول يك دبستان كه در ۵كلاس تحصيل مي‌كنند و هر كلاس ۴۰ دانش‌آموز دارد، بدين ترتيب عمل كنند:
به آموزگار هر كلاس بگويند به قضاوت خود ۱۰ نفر را كه فكر مي‌كند قد آنها مي‌تواند نماينده قد دانش آموزان كلاسش باشد انتخاب نمايد و به علاوه از او مي‌خواهند با توجه به تعداد دختران و پسران كلاسش، كلاً ۴ نفر دختر و ۶ نفر پسر انتخاب كند. در اين فرآيند نسبت دخترها به پسرها در نمونه با توجه به نسبت آنها در كلاس به انتخاب كننده اعلام مي‌شود ولي انتخاب افراد به قضاوت خود انتخاب كننده است. نمونه‌اي كه به اين طريق بدست مي‌آيد در واقع حالتي خاص از نمونه مبتني قضاوت است به نمونه سهميه‌اي موسوم است.
اين در دهه‌هاي ۱۹۳۰،۱۹۴۰ براي پيش بيني نتايج انتخابات، نظر خواهي‌هاي عمومي و …. رايج بوده است. اما با پيشرفت علم احتمال و آمار، آمار‌دان‌ها به سرعت معايب روش‌هاي نمونه‌گيري غير احتمالاتي را تشخيص دادند و در نيمه دوم دهه ۱۹۳۰ و دهه ۱۹۴۰ تكنيك‌هاي نمونه‌گيري احتمالاتي به تدريج ابداع و به كار گرفته شدند. با توجه به ناتواني در محاسبه دقت برآوردها در اين روش غالباً تعيين حجم نمونه در صنايع كشورها امروزه با روش‌های نمونه‌گیری احتمالاتي صورت مي‌پذيرد.
در مطالب آتي، روش‌های نمونه‌گیری آماری احتمالاتي و كاربرد آن را در صنعت به تفكيك ارائه شود.
منبع: نظريه نمونه‌گيري و كاربردهاي آن – علي عميدي
از تئوری تا عمل چگونه باید نیازهای مشتریان را برآورده سازیم؟ مقدمه با گذر از دوره محصول‌گرایی و حرکت به سمت دوره بازارگرایی، ...
مقدمه در محيط كسب و كار امروزي، رضايتمندي مشتريان يكي از كليدي‌ترين شاخص‌هاي بررسي وضعيت فرآيندهاي سازماني و نيز يكي از عوامل موفقيت ...
رویکردی نوین در فرهنگ خدمت‌رسانی مقدمه خدمت یک اقدام یا فعالیتی است که توسط یک شخص یا سازمان به شخص یا سازمان دیگر ...
اولين دوره آموزشي كوتاه مدت تجزيه و تحليل و سرمایه‌گذاری در بازار CFD، روز شنبه ٢١ ارديبهشت ماه ١٣٩٨ به‌صورت كارگاهی در ...
